L’état du monde requiert une révision radicale de nos manières de penser et d’agir. Face à la catastrophe écologique, l’ajustement de la société industrielle ne suffira pas puisque ce sont les valeurs sur lesquelles elle repose qui sont en crise (progrès, maîtrise technique de la nature, individualisme, consumérisme). Depuis peu, l’attention des sciences sociales se tourne davantage vers les liens qui unissent les sociétés humaines aux milieux qu’elles habitent. Nous proposons d’effectuer un pas de plus dans cette ouverture au monde, en tâchant d’écouter et de transmettre l’enseignement des diverses traditions et pratiques spirituelles. Ce sont toutes les manières de vivre avec l’invisible que nous souhaitons explorer.
La réalité s’arrêterait-elle à nos perceptions ? N’y aurait-il aucune expérience possible au-delà de celles qu’offre le monde matériel ? Si certaines intelligences particulières perçoivent des phénomènes subtils, parfois jugés extraordinaires, il vaudrait peut-être la peine de leur prêter attention. Et qui sait, à partir de ce fil, quelle pelote nous déroulerons, jusqu’où ce fil nous mènera, ce qu’il nous aura fait voir — et quelles formes de vie en découleraient.
Entre les sciences modernes qui tentent de percer les énigmes de la matière et, plus récemment, de la conscience, et les géographies célestes que dessinent les théologies, les « sciences humaines » pourraient aussi avoir leur mot à dire. Sans rompre avec la démarche historico-critique qu’on leur connaît, elles seraient amenées à parcourir de diverses manières le champ des pratiques de l’invisible s’approchant de ce que pourrait être une anthropologie de l’esprit, attentives à ces phénomènes qui dépassent l’entendement mais n’en produisent pas moins des effets bien réels.
Vues de l’esprit a donc pour ambition de former un espace où l’on puisse parler sereinement de ces expériences de l’esprit et des structures conceptuelles ou ontologies au sein desquelles elles peuvent prendre sens. Sans préjugés, conservant la rigueur documentaire des sciences sociales, au rythme de quatre titres par an, nous chercherons à arpenter certaines des innombrables dimensions de la réalité. Ces ouvrages de formats variés – enquêtes, essais, documents originaux, témoignages –, d’auteurs aux profils divers, auront pour points communs l’attention à l’imperceptible, l’audace de la réflexion et l’ouverture d’esprit.
***
Vues de l’esprit a été fondé et est dirigé par Sylvain Piron (Paris) et Grégoire Langouet (Bruxelles)
(Photographie de Matti Leprêtre)
***
Conseil scientifique :
- Mohamed Amer Meziane, philosophe, Brown University, Providence RH
- Philippe Cornu, historien des religions, UCL, Louvain-la-Neuve
- Grégory Delaplace, anthropologue, EPHE, Paris
- Vinciane Despret, philosophe, Université de Liège
- Barbara Glowczewski, anthropologue, CNRS, Paris
- Magali Molinié, psychologue, Paris 8, Saint-Denis / Cornell University, Ithaca NY
***
Conception graphique : Alexandre Laumonier (Zones sensibles, Bruxelles)
Graphisme, depuis 2023 : Clément Hostein (Bruxelles)
Vidéaste attitrée : Véronique Aubouy (Bagnolet)
De toestand van de wereld vereist een radicale herziening van onze manier van denken en handelen. Geconfronteerd met de ecologische catastrofe, zal de aanpassing van de industriële samenleving niet voldoende zijn, aangezien de waarden waarop zij gebaseerd is in een crisis verkeren (vooruitgang, technische beheersing van de natuur, individualisme, consumentisme). De laatste tijd is de aandacht van de sociale wetenschappen meer gericht op de connectie tussen menselijke samenlevingen en de omgeving waarin ze zich bevinden. Wij stellen voor een volgende stap te zetten in deze openheid naar de wereld, door te trachten te luisteren naar de leringen van verschillende spirituele tradities en praktijken en deze ook door te geven. Het zijn al onze manieren van leven met het onzichtbare die we willen onderzoeken.
Houdt de werkelijkheid op bij onze waarnemingen ? Is er geen ervaring mogelijk buiten degene die de materiële wereld ons biedt ? Als bepaalde intelligenties subtiele verschijnselen waarnemen, die soms als buitengewoon worden beschouwd, kan het de moeite waard zijn om er aandacht aan te schenken ? En wie weet welke bol garen wij zullen ontrollen, hoe ver deze draad ons zal brengen, wat het ons zou laten zien en welke levensvormen daaruit zullen voortkomen ?
Tussen de moderne wetenschappen, die de raadsels van de materie en meer recentelijk van het bewustzijn trachten te ontrafelen en de hemelse geografieën die door theologieën worden getekend, zouden ook de « menswetenschappen » hun zegje kunnen doen. Zonder te breken met de historisch-kritische benadering waarvoor zij bekend staan, zouden zij ertoe gebracht worden het terrein van de praktijken van het onzichtbare op verschillende manieren te verkennen, in de richting van wat een antropologie van de geest zou kunnen zijn, met aandacht voor die verschijnselen die het begrip te boven gaan, maar niettemin zeer reële effecten teweegbrengen.
Vues de l’esprit wil daarom een ruimte scheppen waarin we rustig kunnen praten over deze ervaringen van de geest en de conceptuele structuren of ontologieën waarbinnen ze zinvol kunnen zijn. Zonder vooroordelen en met behoud van de nauwkeurige documentaire van de sociale wetenschappen, zullen wij, met een tempo van vier titels per jaar, alle dimensies van de werkelijkheid trachten te bestuderen. Deze werken, in verschillende formaten – overzichten, essays, originele documenten, getuigenissen – van auteurs met een uiteenlopend profiel, zullen de aandacht voor het onwaarneembare, de durf tot nadenken en de ruimdenkendheid gemeen hebben.
***
Vues de l’esprit is opgericht in 2021 en wordt geleid door
Sylvain Piron (Parijs) en Grégoire Langouet (Brussel).
***
Wetenschappelijk bestuur :
Mohamed Amer Meziane, filosoof, Brown University, Providence
Philippe Cornu, godsdiensthistoricus, UCL, Louvain-la-Neuve
Grégory Delaplace, antropoloog, EPHE, Parijs
Vinciane Despret, filosoof, Université de Liège/Luik
Barbara Glowczewski, antropologe, CNRS, Parijs
Magali Molinié, psychologe, Paris 8, Saint-Denis / Cornell University, Ithaca NY
The state of the world requires a radical revision in our ways of thinking and acting. Faced with ecological catastrophe, the adjustment of industrial society will not be enough since it’s inherent values are in crisis (e.g. limitless progress, technical control of nature, individualism, consumerism). Recently, the attention of the social sciences has turned towards the links between human societies and the environments that they inhabit, but we propose we all take at least one step further in this openness to the world. So, with Vues de l’esprit, we listen to and transmit the teachings of various spiritual traditions and practices. It is all the ways of living with the invisible that we wish to explore.
Does reality stop at our perception ? Would there be no experience possible beyond those offered by the material world ? If certain particular intelligences perceive subtle phenomena, which are sometimes considered extraordinary, then it might be worth paying attention to them. And who knows, perhaps by following a single thread, an entire ball of yarn will unroll and lead us all to see things we could not foresee while connecting us with new, unexpected forms of life.
Between the modern sciences that try to pierce the enigmas of matter and (more recently) of consciousness, and the celestial geographies drawn by theologies, the « human sciences » should also have their say. Without breaking from the historical-critical approach that they are known for, they should be used to explore – in various ways – the practices of the invisible – approaching what could be an anthropology of the mind, attentive both to the phenomena beyond our understanding and the very real effects or impacts that phenomenal forces have.
Vues de l’esprit thus aims to create a space where we can speak serenely about experiences of the mind and the conceptual structures or ontologies within which they make sense. Without prejudice and at the rate of four new titles per year, we will survey some of the innumerable dimensions of reality while maintaining the documentary rigor of the social sciences. Forthcoming works in various formats (e.g. surveys, essays, original documents, testimonies) by authors with diverse profiles will share an attention to the imperceptible, the audacity of reflection, and human beings’ capacities for open-mindedness.
***
Vues de l’esprit has been founded in 2021 and is run by
Sylvain Piron (Paris) and Grégoire Langouet (Brussels)
***
Scientific board :
- Mohamed Amer Meziane, philosopher, Brown University, Providence
- Philippe Cornu, historian of religions, UCL, Louvain-la-Neuve
- Grégory Delaplace, anthropologist, EPHE, Paris
- Vinciane Despret, philosopher, Université de Liège
- Barbara Glowczewski, anthropologist, CNRS, Paris
- Magali Molinié, psychologist, Paris 8, Saint-Denis / Cornell University, Ithaca NY